در فصل اول کتاب با عنوان «نگاهی به پیشینه مصاحبه در ایران و شناخت مصاحبه» ابتدا به تاریخچه مصاحبه خبری در ایران پرداخته می‌شود و سپس تعاریف مختلفی که درباره مصاحبه وجود دارد مطرح می‌شوند. مباحثی مانند تعریف ادراک، تعریف احساس، ارزش خبر، عوامل درون‌سازمانی و برون‌سازمانی، مصاحبه و سه وجه پیام نیز دیگر مباحثی هستند که محسنیان‌راد در این فصل به آن‌ها پرداخته است.
«توانایی‌ها و امکانات مصاحبه‌کننده» عنوان فصل دوم کتاب است. نقش توانایی‌های شخصیتی مصاحبه‌کنندگان در مصاحبه نخستین مبحثی است که در این فصل به آن اشاره شده است. توانایی‌هایی چون کنجکاوی، داشتن هوشی بیش از حد متوسط جامعه، توانایی جوشش با طبقات مختلف مردم، صبر و حوصله زیاد، قدرت تفکر سریع، عشق به کار خبری ازجمله مواردی هستند که نویسنده به‌عنوان ویژگی‌های یک خبرنگار به آن‌ها اشاره کرده است. امکانات حرفه‌ای و آگاهی به تکنیک‌های مصاحبه مبحث دیگری است که در فصل دوم به آن پرداخته شده است. شناخت قبلی مصاحبه‌شونده، تسلط مصاحبه‌کننده به موضوع و سوابق آن و تدوین آرشیو شخصی موضوعاتی است که در ادامه فصل دوم با آن‌ها روبه‌رو می‌شویم. نویسنده کتاب در بخش پیشنهاد برای تدوین آرشیو شخصی کتاب آورده است: «برای آن دسته از خوانندگان کتاب که هنوز تدوین یک آرشیو شخصی را آغاز نکرده‌اند، توصیه‌هایی دارم که در آن از شیوه‌های کتابداری، تنظیم بانک‌های اطلاعاتی، روش‌های تحقیق در علوم ارتباطات و برخی تجربه‌های روزنامه‌نگاری مدد گرفته‌ام. توصیه‌های گام‌به‌گام من برای ایجاد یک آرشیو کاغذی است».
سومین فصل کتاب «انواع مصاحبه خبری» نام دارد. در ابتدای این فصل، پیشنهادی برای طبقه‌بندی انواع مصاحبه خبری ارائه شده است. بر این اساس، نویسنده به تعریف انواع مصاحبه‌های خبری و ویژگی‌های هریک از آن‌ها می‌پردازد. انواع مصاحبه‌های خبری از نظر ظرفیت حلقه‌های ارتباطی، انواع ارتباط، محتوا، هدف ارتباط، نقش مصاحبه‌کننده، معنی (مطالعه پیش از مصاحبه)، وسیله نهایی ارسال پیام، مصاحبه با واسطه، مصاحبه بدون مطالعه قبلی و درنهایت مصاحبه برای انتشار از وسایل ارتباط‌جمعی شنیداری یا شنیداری-دیداری مباحثی هستند که در این فصل مطرح شده‌اند.
در فصل چهارم کتاب که «آماده‌سازی مصاحبه» نام دارد به مباحثی در خصوص چگونگی آماده‌سازی مصاحبه مانند مقدمات مصاحبه و مشکلات آن که شامل طرح (پیش از مصاحبه)، مشکل ارائه پرسش به مصاحبه‌شونده پیش از مصاحبه، انتظار برای شروع مصاحبه، نحوه مقابله با خودداری مصاحبه‌شونده از پاسخگویی و نقش روابط‌عمومی‌ها در انجام مصاحبه‌های خبری پرداخته شده است.
پنجمین فصل کتاب به مباحثی درباره جریان انجام مصاحبه، اختصاص دارد. مقابله با پارازیت در ارتباط، محور اصلی این فصل از کتاب است. نویسنده منابع پارازیت را به دو دسته تقسیم می‌کند. اولین دسته از پارازیت‌ها مربوط به مصاحبه‌شونده است، مواردی چون بی‌حوصلگی و تمرکز نداشتن مصاحبه‌شونده، ساکت و کم‌حرف بودن، نگرش نادرست مصاحبه‌شونده از مصاحبه‌کننده، ارائه اطلاعات نادرست و نهایتاً خروج مصاحبه‌شونده از مسیر اصلی صحبت. از نظر نویسنده در برخی موارد منبع اصلی پارازیت‌ها فرد مصاحبه‌کننده است و در ادامه سعی می‌کند شرایطی را توضیح دهد که مصاحبه‌کننده تبدیل به عامل اصلی پارازیت در جریان مصاحبه می‌شود.
فصل ششم کتاب با عنوان «مصاحبه‌های گروهی» به مصاحبه‌های عمومی و ویژگی‌های آن‌ها اختصاص دارد. «ثبت و تدوین مصاحبه» عنوان فصل هفتم کتاب است. در این فصل به مباحثی چون وسایل و ابزار ثبت مصاحبه مانند ضبط‌صوت خبرنگاری، دوربین عکاسی، لزوم همراه داشتن قلم و یادداشت‌برداری، تندنویسی، خلاصه‌نویسی و چکیده‌نویسی پرداخته شده است. در انتهای فصل نیز چگونگی نگارش و تدوین مصاحبه برای جلوگیری از ارائه یک گزارش خسته‌کننده و بی‌روح آموزش داده شده است. فصل هشتم و نهم کتاب نیز درباره مصاحبه نمایندگان خبری در خارج از کشور و مصاحبه در منابع آموزشی غربی است. در آخرین فصل کتاب با عنوان «مدل آرمانی ارتباط سه‌سویه ملت-مطبوعات-دولت» این مدل آرمانی مطرح می‌شود و در ادامه نیز به نظریه استادان و نظریه‌پردازان داخلی و خارجی در کنش رسانه‌ها و دولت‌ها استناد شده است.
مشخصات کتاب
روش‌های مصاحبه خبری
نویسنده: مهدی محسنیان‌راد
ناشر: دفتر و مطالعات و توسعه رسانه‌ها
نظر شما